Kraków
POLSKA 1919 Wydanie Krakowskie 10 Koronówka
znaczek wydrukowany w jasnofioletowej barwie
Legendarny rarytas polskiej filatelistyki !!!
Kraków to ważne miejsce na mapie filatelistycznej Polski.
Po upadku monarchii austro-węgierskiej na Śląsku Cieszyńskim oraz w Galicji nadal kursowały znaczki austriackie. W sąsiadujących krajach znaczki te zostały już wycofane z obiegu. Z tego powodu powstało ryzyko ich przemytu do Małopolski. Aby temu zapobiec Dyrekcja Poczt i Telegrafów we Lwowie postanowiła wycofać znaczki austriackie z dniem 20 stycznia 1919 r. i ich zwrot do ekonomatu pocztowego w Krakowie. Wprowadzono opłaty gotówkowe, które były niewygodne w użyciu. Spowodowało to wydanie zarządzenia do przedrukowania znaczków austriackich znajdujących się w składnicy materiałów pocztowych w Krakowie nadrukiem „POCZTA POLSKA”. W ten sposób powstała najsłynniejsza i najbardziej poszukiwana seria polskich znaczków pocztowych nazywana „Wydaniem Krakowskim”.
Wydanie Krakowskie obejmuje 20 typów znaczków opłaty, 5 typów znaczków gazetowych, 12 typów znaczków dopłaty, a także sekretniki i karty pocztowe. Wydanie to charakteryzuje się sporą ilością odmian i znaczków z usterkami i błędami druku. Wśród znaczków wydania krakowskiego znajdują się rzadkie znaczki m.in. znaczki o nominałach 25 i 90 Halerzy, dopłaty 10 i 30 Halerzy oraz 1 i 5 Koron, znaczki z błędami nadruków: cienkie „Z”, dwukropek, uszkodzone „A” na znaczkach o nominałach 3,5,10 i 90 Halerzy, znaczki z błędami: uszkodzone „CZT” i „Ą” w „POLSKA” na 25 Halerzówce, znaczki z podwójnymi nadrukami o nominałach 40 i 80 Halerzy. W tym wydaniu znajduje się najbardziej znany polski rarytas jakim jest znaczek o nominale 10 Koron, cieszący się pożądaniem wśród kolekcjonerów już w chwili wprowadzenia tych znaczków do obiegu. Znaczki te wydrukowane zostały w dwóch podstawowych odmianach barwy: jasnofioletowa i ciemnofioletowa. Znane są także te znaczki z błędami nadruków: „S” cienkie w środku, „POEZTA”, wcięcie w „S”. Do dalszych rarytasów polskiej filatelistyki wśród znaczków wydania krakowskiego należą: znaczki o nominałach 6 i 50 halerzy z odwróconymi nadrukami, 25 halerzy z nadrukiem pierwszą zamiast drugą formą, znaczek dopłaty o nominale 10 Koron z nadrukami w czerwonej i czarnej barwie.
Znaczki Wydania Krakowskiego były masowo fałszowane już z chwilą wprowadzenia ich do obiegu. Do najsłynniejszych fałszerstw należy fałszerstwo „mullerowskie”, które charakteryzuje się niższą wysokością nadruku oraz innym krojem liter „LSK” wyrazu „POLSKA”.
Po odzyskaniu niepodległości przez państwo polskie w 1918 r. starano się wprowadzić polskie znaczki. Zrobiono to poprzez przedrukowanie znaczków austro-węgierskiego zaborcy nadrukami z napisem „Poczta Polska” lub wizerunkiem polskiego orła. Poczty lokalne powstały również w miejscowościach w pobliżu Krakowa: Bochnia, Czchów, Dziedzice, Jaworzno, Myślenice, Oświęcim, Świątniki Górne. Część tych wydań znana jest z oryginalnej niefilatelistycznej korespondencji, część ma charakter patriotyczno-pamiątkowy.
Krakowska Dyrekcja Poczt została upoważniona po wyzwoleniu miasta do przedrukowania pozostałości znaczków Generalnego Gubernatorstwa. Znaczki okupacyjne zostały opatrzone maszynowym nadrukiem typograficznym z napisem „Poczta Polska 50 gr”. Ministerstwo Poczty nie zaakceptowało tego wydania, druk wstrzymano i znaczki nie zostały wprowadzone do obiegu.
Kraków jest kolebką polskiej filatelistyki. Pierwszy zorganizowany klub kolekcjonerów został założony w Krakowie w 1893 r. pod nazwą „Polski Klub Filatelistów”. Cele klubu zostały podane w następujący sposób: „a)popierać umiejętną znajomość pocztowych znaczków i historii tychże b)jednoczyć zbieraczy marek, pouczać tychże i dopomagać zbieraczom c)z czystego zysku wspierać szlachetne insytucye i popierać cele naukowe”. Rok później w Krakowie zaczęło ukazywać się pierwsze polskie czasopismo filatelistyczne „Polski Filatelista”.
Z Krakowem związane są najwięksi polscy filateliści. Należy wśród nich wymienić takie osoby jak: Stanisław Adamski, Jan Dudziński, Stanisław Mikstein, Wodzimierz Polański, Lesław Schmutz, Józef Tislowitz, Maksymilian Mikołaj Urbański.
Stanisław Adamski (1888-1975) z zawodu prawnik był współzałożycielem Krakowskiego Towarzystwa Filatelistycznego, którego był skarbnikiem. Posiadał największy i najbardziej kompletny zbiór wydania krakowskiego z unikalnym arkuszem znaczków dopłaty o nominałach 15/36 halerzy oraz obydwu znaczków dopłatnych o nominałach 10 Koron z błędem nadruku cienkie „Z” (jeden egzemplarz tego znaczka spłonął w czasie Powstania Warszawskiego). Dużo czasu poświęcił na zgromadzenie i opracowanie lokalnych znaczków dopłaty Małopolski z lat 1919 – 1920 oraz kasowników prowizorycznych z lat 1944-1945. Zajmował się także wydaniem „PP na GGW”, „Wodzami”, „Groszami” oraz cenzurami wojskowymi. Wyniki jego prac badawczych było wielokrotnie publikowane na łamach prasy filatelistycznej. Za swoją działalność filatelistyczną został wyróżniony Złotą Odznaką PZF.
Jan Dudziński (1872-1941) zajmował się badaniem i opracowywaniem polskich znaczków poczt wojskowych, miejskich, dzielnicowych. Jako zaawansowany filatelista posiadał prawie kompletny zbiór znaczków Europy. Zginął w Oświęcimiu.
Stanisław Mikstein (1888-1956) był nestorem polskiej filatelistyki, jednym z najważniejszych twórców naukowych podstaw polskiej filatelistyki oraz współtwórcą krakowskiej szkoły filatelistycznej. Na podstawie swoich zbiorów filatelistycznych opublikował ponad 150 artykułów badawczych dotyczących polskiej Jedynki, Wydania Krakowskiego, PP na GGW, Legionów Polskich, Poczt Obozowych. Położył podwaliny pod klasyfikowanie i ocenę autentyczności nadruków znaczków wydania krakowskiego. Za zasługi na rzecz filatelistyki otrzymał Złotą Odznakę Honorową PZF oraz godność Członka Honorowego Związku Filatelistów w Toruniu, Polskiego Towarzystwa Filatelistycznego w Krakowie, Wielkopolskiego Klubu Filatelistów w Poznaniu, Polskiego Towarzystwa Filatelistów w Warszawie, Łódzkiego Towarzystwa Filatelistów i Śląskiego Stowarzyszenia Filatelistów w Katowicach.
Włodzimierz Polański (1878-1944) był jednym z największych i najbardziej znanych polskich filatelistów. Badał pierwszy polski znaczek pocztowy „Jedynkę”. Opracował schemat sieci i numerów biur pocztowych w Królestwie Polskim oraz mapę połączeń pocztowych, którą podarował Muzeum Poczty. Za swój zbiór „Pierwsza Polska” otrzymał najwyższe odznaczenia na światowych wystawach filatelistycznych w Paryżu, Londynie i Genewie. Na I Wystawie Polskiej Wystawie Marek w 1919 r. przedstawił dramatyczną historię polskiej Jedynki oraz wykazał, że znaczek ten poddany był dużym represjom po upadku powstania styczniowego. Na przełomie 1863 r. i 1864 r. władze carskie wycofały z obiegu pocztowego, zarekwirowały z prywatnych kolekcji oraz urzędów pocztowych wszelkie dostępne egzemplarze tego znaczka. Zgromadzone w ten sposób ponad 200.000 egzemplarzy tego znaczka spalono w ogrodach Pałacu Namiestnikowskiego. Z inicjatywy Włodzimierza Polańskiego otworzono Muzeum Poczt i Telegrafów w Warszawie w 1925 roku. Włodzimierz Polański zginął tragicznie w Powstaniu Warszawskim.
Lesław Schmutz ( ur.1934) zbudował wiele bardzo dobrych eksponatów „Poczta Obozu II C Woldenberg”, „Polska 1944-1954”, „Wydanie Krakowskie z 1919 – zbiór badawczy”, „Całostki wydania krakowskiego z 1919”, „Listy przedznaczkowe z terenu Śląska z lat 1747-1850”, „Polska 1860-1939 – zbiór specjalizowany”, „Wydania lokalne z lat 1918-1919”. Eksponaty te były wystawiane na wielu wystawach filatelistycznych zarówno w kraju, jak i zagranicą, gdzie otrzymywały najwyższe nagrody. P.Schmutz jest również ekspertem filatelistycznym posiadającym uprawnienia na wszystkie polskie znaki pocztowe. Niestety z różnych względów jest osobą samotną, która utraciła kontakty z członkami swojej rodziny. Jeżeli osoba czytająca ten tekst jest jego krewnym lub wie coś bliżej na temat jego najbliższych proszę o kontakt ze mną. Po otrzymaniu informacji niezwłocznie powiadomię o tym p.Schmutza.
Józef Tislowitz (1893-1976) z zawodu prawnik był wybitnym wystawcą, zbieraczem i jurorem, współtwórca krakowskiej szkoły badawczej, członek zarządu komisji do zwalczania fałszerstw. Posiadał bogate zbiory poczt lotniczych, znaczków plebiscytowych Śląska Cieszyńskiego, znaczków Wydania Krakowskiego, poczt lokalnych. Za swój zbiór „ Polska nr 1 z unikalnym sześcioblokiem, wydanie krakowskie i poczty miejskie” otrzymał na Ogólnopolskiej Wystawie Filatelistycznej „Warszawa 1938” złoty medal z Grand Prix. Za zasługi dla rozwoju polskiej filatelistyki został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi oraz Złotą Odznaką Honorową PZF.
Maksymilian Mikołaj Urbański (1867 – 1921). Z zawodu cukiernik, właściciel wytwórni pierników, kupiec filatelistyczny. W 1890 r. założył pierwszą na polskich ziemiach firmę filatelistyczną „Krakowski Bazar Marek Pocztowych M.M.Urbański Kraków” oferującą znaczki z całego świata. Był inicjatorem zorganizowania pierwszego polskiego stowarzyszenia filatelistycznego powołanego w Krakowie 6 stycznia 1893 r. pod nazwą „Polski Klub Filatelistów”. Z jego też inicjatywy podjęto wydawanie pierwszego polskiego czasopisma filatelistycznego „Polski Filatelista”, którego był właścicielem i redaktorem. Trudnił się pracą badawczą w zakresie znaczków Wydania Krakowskiego. Opisując i pokazując fałszerstwa znaczków tego wydania ochronił mniej doświadczonych zbieraczy przed oszustami.
Prowadzę skup znaczków na terenie miasta Kraków oraz województwa małopolskiego. Jeżeli mieszkacie Państwo w tej części Polski i jesteście zainteresowani otrzymaniem najlepszej ceny za swój zbiór znaczków to zapraszam do kontaktu z moją firmą.